Monofazik olan OKS, hem östrojen hem de progestin içeren haplara verilen isimdir. Farklı bileşen ve kullanım şekillerine sahip çok sayıda doğum kontrol preparatları piyasada bulunmaktadır. Farklı yapılar hapların avantaj ve yan etkilerinin farklı oluşmasına neden olmaktadır. Bu sebepten her kadına göre tedavi özelleştirilmelidir.
Doğum kontrol hapları ya günde tek doz alınan 21 gün devam edilen ve 7 gün ara verilen ya da ara verilmeden 28 tablet içeren (24 tablet hormon 4 tablet plasebo) sürekli içilen formlar şeklindendir. Bu tedavi kadının adet döngüsünü taklit etmek üzerine kurgulanmıştır .Verilen arada ya da son 4 hapta kadın kanama görmesi sağlanmaktadır.
OKS ler düzenli kullanıldığı zaman koruyuculuğu %99.2 dır.
Monofazik (kombine) preparatlar: Her iki hormon östrojen ve progestin dozu sabittir. Yan etkisi olan ara lekelenmeleri engellemek için bifazik preparatlara geçmek gerekir.
Bifazik preparatlar: Östrojen + (östrojen + progestin) ilave edilen doz. Başta tek başına verilen östrojen kombine preparatlarda görülen lekelenmeleri ortadan kaldırmak içindir.
Trifazik preparatlar: Östrojen sabit ya da değişken iken progestin giderek artan üç ayrı dozda planlanır.
OKS kullanımında kriterler
TG>150mg/dl
HDL<50mg/dl
KB>130/85mmhg
Bel çevresi>88cm
AKŞ>100mg/ml olmalıdır. Ancak günlük pratikte bel çevresi ve tansiyon kriteri en çok kullanılan kriterdir.
OKS’ ler
akne(sivilce)
hirsitusmus(kıllanma)
menstrüel bozukluklar da ilk tedavi seçeneği olmalıdır. Preperatta düşük doz östrojen ve androjenik aktivitesi düşük progesteronlar şeçilmelidir. Sağlıklı obez kadınlarda OKS başlanabilir. OKS ler : Hipofiz bezinden GH salınımını azaltır. SBGH düzeyini artırarak kandaki serbest androjeni düşürerek etki ederler. PCOS (polikistik over hastalığı) düşük doz östrojen ve androjenik potansiyeli düşük progesteron tercih edilmelidir (Dienogest, drospirenon, sipreteranon asetat)
OKS ler uzun kullanıldığında Endometrıal kanser riskini %50-70 azaltırlar. Aynı zamanda 3 aydan uzun kullananlarda anksiyete ve depresyonda da azalma görülür. OKS ler kadında:
Obesite
Bozulmuş glukoz metabolizması
Diyabet(şeker)
Dislipidemi durumu var ise Kalp damar hastalığı yapma riski artar. OKS ler günlük insülin ihtiyacını artırır, ayrıca uzun kullanıldığında kan şekeri seviyesini de yükseltirler. Ancak drospirenon içeren haplar uzun süreli kullanıldığında kan şekerini düşürdüğü bildirilmiştir.
OKS ye başlamadan önce rutin metabolizma taraması önerilmez, ancak vücut kitle indeksi ve kan basıncı ölçülmesi yeterlidir. Takip için de 2 yılda bir glukoz ve lipit seviyesine bakılması yeterlidir.