Ovülasyon (yumurtlama ) testleri

Bir siklus yani adet döngüsü, düzenli ve her ay tekrarlayan kanamalar şeklinde ortalama 28 gün sürer. Siklus ve buna bağlı gebeliğin oluşması için yumurtalıklarda bulunan follikül denilen keseciklerdeki yumurtalıklıklarda bulunan follikül denilen keseciklerindeki yumurtaların gelişip olgunlaşması gerekir. Bunun için adetin başlangıcında, beyinde hipotalamusdan salgılanan GnRh hormunu hipofiz bezinden FSH (yumurtayı uyarıcı hormon) salgısını uyarır. FSH salınımı overdeki yukarda nahsettiğimiz folikülü olgunlaştırmaya başlar. Folikül büyüyp olgulaştıkça E2 (ÖSTROJEN ) hormunu yapımı artar. E2 yükseldikçe hipofizden yapımı artar. E2 yükseldikçe hipofizden salgılanan LH (yumrutayı çatlatan hotmon) miktarı artar. Folikül 10-20 mm büyüklüğükte olunca E2 homronu kanda maximum seviyeye çıkar. Aynı zamanda E2 etkisi ile LH’de pik yapar. Folikül zayıf olduğu yerden yırtılır. İçindeki sıvı ile birlikte serbest kalan Oosit (yumurta) ler fallop tüpüne düşer.

Yumurtalıklardaki folikül çatlama yerinde Corpus Luteum (sarı Cisim) oluşur. Bu cisim progesteron hormonu salgılar. Progesteron oluşacak gebeliği 10. Haftaya kadar devam ettirir. 10. Haftadan sonra bu işlevi plasenta üstlenir. Gebelik oluşmaz ise kanda progesteron seviyesi düşer ve adet kanaması görülür. Yumurtlamanın olduğu üresen adet görünceye kadar geçen süre 14 gündür. Yani yumurtlama sonrası (luteal) faz 14 gün yaşamını devam ettirir.

Rahim içinde de (endometrium) E2 hormonu etkisi ile 7 mm üzerinde gelişen mukoza artık progesteron hormonu etkisine girer sekretuar faz denilen bebeğin yerleşeceği ve tutanacağı bir yapıya dönüşür. Corpus luteum ömrü her kadında aynıdır. Luteal fazın sonlarına doğru yaşlanan corpus luteum salgıladığı progesteron hormonu azalır. Endometrium beslenemez ve dökülmeye başlar. Bu dökülmeye MENSES (adet kanaması) denmektedir.

Yumurtan (oosit) tüpte sperm döllenir. 10 günlük yolculuktan sonra blastokist safhasında endometriuma implante (yerleşir) olur artık beta hCG hormonu daha hızlı kanda artmaya başlar. Döllenen yumurta hızla bölünmeye devam eder. Artık embrıo (cenin) diye adlandırılır.

Düşünülen gebeliği elde etmek için yumurtlama gününün doğru saptanması gerekir. Pek çok yöntem kullanılır. Ovulasyon 28 gün süren adet dönemi olan kadınlarda 8.19. günler arasında olmaktadır. En sık 13-15. Günler arasındadır. %20 oranında 14. Güne denk gelmektedir.

Yumurtlama günü tayini testleri

1.   Bazal vücut derece ölçümü

Endometriumun yumurtlama öncesi safhasında E2 hakimiyetinde vücut ısısı 36-36.5 derece seviyesindedir, yumurtlama sonrası progesteron etkisi devresinde yani sekretuar fazda vücut ısısı 0.5-1 derece artarak 36.8-37 . dereceye çıkar. Elde edilen ısı grafi her zamna fizaziktir. Yumurtlama esnasında 1-2 gün kadar hafif bir ısı düşüşü sonra sürekli 37 derece civarında devam eden ısı artışı görülür. Gebelik gerçekleşmez ise artış kanama ile birlikte düşer. Gebelik oluşur ise ısı artışı bu şekli ile doğuma kadar yükseklik devam eder.

İşlem için gerekli araçlar;

Termometre,

Isı çizelge tablosu

Kalem

Gereçler akşamdan yatak başına koyulur.

Ölçüm şu şarlarda yapılır;

Hep aynı saatte,

Sabahları (mümkünde saat 06.da)

Yataktan kalkmadan

Ağızdan alınacak

En az 3 saat uyumuş olmak

Hep aynı derece ile

Alkol kullanılmamış,

Isı ölçümğ metodu doğru değerlendirilir ve ölçülür ise hamilelik elde etmede ve gebeliği önlemede oldukça yüksek etkiye sahiptir.

Bu metotla:

Yumurtlama günü tayini,

Gebelik oluşmuş mu?

Düşük riski var mı ?

Luteal faz yetmezlikleri tespit edilebilir.

2.                 Servikal mukus testi

Rahim apzından salgılanan sümüksü maddeye servikal mukus denilmektedir. Adet döngüsünde salgılanan E2 ve progesteron hormonları etkisi ile mukusta siklusun günlerine göre farklılaşmalar gösterir. Bu farklılık doğru anlaşılır ve yorumlanır ise yumurtlama günü tespiti de doğru yapılabilir. Servikal mukus alınıp bir üzerine yayılır kurumaya bırakılır ise arborizasyon şeklinde kristalleşme görülür ve eğrelti otu manzarasını andırır. Eğrelti otu görünümü mukusta bulunan NaCL ve musinden ileri gelir. Ovulasyonla birlikte kristalleşme kaybolur.

Servikal mukus değişimleri

Yumurtlamadan önce;

Adet bitiminde vagina kurudur mukus akıntısı yoktur adetin 8-9. Günleri kuru günlerin ardından yapışkan yumuşak hissi veren ıslaklık sağlayan krem renginde beyaz sarı yada bej renkte çok fazla uzamayan sıvı.

Yumurta atılmadan 1-2 gün önce ve şeffaf kaygan ve esnektir.tıpkı yumurta akı gibi. Bu dönemde kadın işaret ve orta parmağını vaginaya iterek servikse değdirir salgı bu iki parmak arasına alınır. Dışarıda parmaklar arasında kayganlığına ve parmaklar açılarak esnekliğine (8-10 cm uzar) bakılır. Doğurganlığın yani yumurtlamanın zirve yaptığı günlerde mukus yumurta akı kıvamında ve renkte çok esnek bir akıntıdır.

 

Özetle: yumurtlama günlerinde servikal mukus:

Sıvı kıvamda

Beyaz

Esnek

Yumurta akı kıvamında

Lam üzerine yayılıp kurutulunca eğrelti otu görünümü alır.

Yumurtlama sonrası

Vaginal ıslaklık azalır kuruluk başlar,

Mukus kurur.

Servvikal mukus

Spermlerin kanallara geçişini kolaylaştırır geçiş için seçici bir ortam oluşturur.

Spermların biyokimyasal olarak destekler

Kısaca mukus spermlerin hareket ve beslenmesi için ideal bir ortamdır denilebilir.

3- idrarda LH tayini

Test ovulasyondan hemen önce kanda LH seviyesi pik yapar. Bu zamanı tespit etmek olanaklı pik zamanı tayin edildikten 24-36 saat sonra yumurta atılır yani ovulasyon olur.

Test gebelik önlemede kullanılmaz.

Doğum kontrol hapları bırakıldıktan 1-2 siklus sonrası test kullanılabilir.

Klomifen sitrate kullanımı testi etkilemez

Test içi şu şartlar aranır

Sabah idrarında yapılır

Ön idrar atılır son kalan idrarda bakılır

2 saat önceden su alımı kesilmelidir.

4- tükürükte yapılan test

Uygulaması kolaydır

10 dakika sürer

Sabah aç

Dişler dırçalanmadan

Tükürük lam üzerine yayılır

Kurumaya bırakılır

Eğrelti otu manzarası görülür

Bunun için hazır kitler vardır

5- ultrason ile yumurta takibi

Bazal olarak adetin 2-3. Günü ultrason yapılır

Adetin 9. Gününde başlayarak gün aşırı ultrason ölçümü yapılır. Yumurta 18-20 mm ve üzeri endometrial kalınlık 7 mm ise gün aşırı ilişki önerilir.

Ovulasyonunun gerçekleştiğinin belirtileri

Göğüslerde hassasiyet

Karın alt bölgesi kasıklarda ağrı ve rahatsızlık

Vaginal akıntıda artma ve ıslaklık

Vücutta sıvı artışı ve tutulumu